Doktor Olduktan Sonra Yurda DönME!!
En son Mart 2013'de bu yazı dizisi kapsamında bir yazı yazmışım. 2 sene geçmiş aradan. Şimdi bakınca ne çabuk geçmiş dediğim, ama yaşarken ömrümden en az 10 yıl götüren, zaman zaman yaşama isteğimi elimden alan, krizlerin ve gel-gitlerin günlük hayatın tam da kendisi olan, marjinal değişikliklerle sürekli yenilenen bir hayat sürdüğüm iki yıl. Dile kolay...
Aslında bu yazının başlığı "Bir Doktorun İtirafları" olmalıydı. 5 senedir tez ile yatıp tezle uyandığım, bitecek mi bitmeyecek mi diye bir an bile düşünmeden edemediğim, doktora tezim bitti. 16 aralık 2014 itibariyle de Doktor unvanımı aldım İspanya'daki üniversitemden. Savunmamın sonunda "tüm çileler bunun için miymiş! ya" diyerek hayal kırıklığımı ifade ettim beni orada yalnız bırakmayanlara. Aslında biliyordum tez bitince, doktor olunca kimsenin madalya takmayacağını. Yine insan o kadar emeğin karşılığını kompanse edecek bir şey bekliyor. Size acı bir haber vereyim. Öyle bir şey yok! O kadar emeğin karşılığını ancak kendi kendinize verebiliyorsunuz. Telkinlerle. O kadar zorluğa, 5 sene boyunca hayatınızı yaptığınız araştırmaya, yazmaya çalıştığınız teze endekslemeye karşılık, gençliğinizin tadını çıkaramamış olmaya değecek maddi bir kazanım kesinlikle edinemiyorsunuz. Manevi kazanım belki daha önemli ancak doktora travmasını atlatıp normal hayata dönmek en azından bir 3-4 ayınızı alıyor. Ben yeni yeni rutin hayata dönüyorum. Ve günlük rutinimde hala üniversite, akademik hayat, makale yazma, kongrede akademik sunum yapma, yeni bir araştırma ya başlamak yok.
Doktora denklik başvurusunda yaşadıklarım bana gösterdi ki bu ülke yurt dışında doktorasını yapmış, taze akademisyenleri istemiyor. Gizliden gizliye "geldiğiniz yere geri dönün" mesajı veriliyor. 24 nisanda Ankara'da yaptığım Üniversitelerarası Kurul ziyaretinden sonra öfkem hala dinmediği için blogumda bu konuyu yazarak yurt dışında doktorasını bitirir bitirmez ülkesine dönen taze akademisyenlerin mağduriyetini biraz azaltır belki diyerek bu yazıyı yazıyorum.
Durum doktora yaptığınız ülkeye bağlı olarak değişebilecek olmak ile beraber denklik sırasında istenen bazı belgelerin saçmalığı kesinlikle dikkatinizi çekecektir.
İspanya bürokrasisiyle gözümde bir Kuzey Afrika ülkesi olmaktan çıkamadı benim için, orada yaşadığım yaklaşık 7 sene boyunca. Yüksek Lisans diplomamın aslı tam tamına 4 sene sonra verildi. Doktoramın bitmesi noel öncesine denk geldiği için diploma başvurumu yapabilmem 2 ay sonrasına- Şubat ayında gerçekleşti. Geçici doktora diplomamın elime geçmesi Mart 2015'i buldu. Denklik başvurusuna gittiğimde öğrendim ki geçici diplomanın bu ülkede bir kağıt parçası değerinde olduğunu gördüm. Doktora diploma aslının hazırlanması en az 1 sene sürecekmiş okulumun söylediğine göre. Benim elime geçmesi ise İspanya'dan vize almama, işten izin almama ve paramın olmasına bağlı. Tam bir ölme eşeğim ölme süreci anlayacağınız. Tabii bu süre zarfında bir üniversiteye öğretim üyesi olarak atanma ihtimaliniz yok. Yüksek Lisansınız tanınıyorsa öğretim görevlisi olarak atanıp 3-5 kuruşa çalışırım derseniz Türkiye'deki akademik dünyaya bir giriş yapabilirsiniz. Dışarıdan yarı-zamanlı ders vermek de olur derseniz saatine 40-70 tl arası bir ücreti kabullenmeniz gerekir. Akademisyen olarak işte değeriniz bu kadar. Türkiye'ye hoş geldiniz. (Artık daha iyi anlıyorum Türkiye'de Psikoloji alanında tam zamanlı akademisyen olanların aslında piyasada tutunamayacak olan psikologlardan çıkmasının ve piyasada çok iyi iş yapan psikologların da akademiye sadece uzaktan göz kırpmasının sebebini).
Eğer Yüksek Lisans diplomanız da yurt dışından alınmışsa onun denkliğini almadan doktora denkliğine başvuramıyorsunuz (yönetmelik Ocak 2015'te değişmiş. Her şey paralel evrenden gelen akademisyenleri ekarte edelim derken kurunun yanında yaşın da yanmasından ibaret). Yüksek Lisans denkliği de torpilsiz koşullarda bir 6 ay sürüyormuş. Dolayısıyla bu da neredeyse bir akademik yıl kaybı demek.
Gelelim Doktora denklik için istenilen belgelere ve bunların analizine.
Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) Başkanlığı'nın web sitesinden en güncel bilgileri alabilirsiniz.
Belgelerinizi şiddetle elden teslim etmenizi öneririm.
ÜAK Bilkent bölgesinde dağın başında bir yerde bulunan YÖK kampüsünün içinde. Toplu taşıma ile ulaşıcam diye inat ettiğim için bir hayli yürüdüm. Hava şartları yürüyüşe uygun değilse en sağlıklı ulaşım şekli Bilkent'e metro oradan taksi şeklinde olur. benden söylemesi.
İSTENEN BELGELER
1. Başvuru sahibinin dilekçesi (İnternetten indirip dolduruluyor. En kolay belge. Teziniz YÖK ulusal tez merkezi veri tabanında yayınlansın mı diye bir şık var. Ben tabii ki HAYIR diye işaretleyeceğim. Bu kadar zorluk çıkaran bir bürokrasiden sonra kurusa bakmasınlar. İsteyen gitsin Katalan tez veri tabanından indirsin. Aralık 2015ten itibaren Google Scholar'da doğrudan çıkacak zaten arama yapılınca.)
2. Doktora yaptığı üniversitenin Yükseköğretim Kurulu tarafından tanındığına dair Yükseköğretim Kurulundan alınmış belge (Bunu doktoraya başlamadan almanızda fayda var. Ben Yüksek Lisans için almıştım ama doktora için almak aklıma gelmemişti. YÖK'ü telefonla arayıp geldiğim gün alabilir miyim dediğimde 30 iş günü içersinde alabiliyorsunuz iş yüküne bağlı olarak denildi. Madem doktora denkliğe başuramıyorum, çok kasmayayım dedim 24 nisanda yerinde dilekçeyle başvurdum. bugün itibariyle hala resmi cevabı bekliyorum)
3. Doktora diplomasının aslı (Doktora yaptığınız ülke diplomanızın aslını vermemişse boşuna başvuruya gidip vakit kaybetmeyin. Denklik ofisinde çalışanların bana tavsiyesi İspanya'ya baskı yapın diplomanızı biran önce versinler oldu. Geçici diploma değersiz. Bu arada diploma ve transkriptinizi mezun olduğunuz üniversitenin bağlı olduğu ülke koşulları doğrultusunda APOSTİLLETMEYİ unutmayın!)
4. Doktora diplomasının noter ya da Türk Dış temsilciliklerinden onaylı örneği ve tercümesi (Tercüme ve noter onaylarını mümkünse tanıdıklar aracılığıyla halledin. Ben Yüksek Lisans Diploma+Transkript+Doktora Transkript+Geçici Diplomayı apostilleriyle birlikte İspanyolca'dan Türkçe'ye 200 TLye tercüme ettirdim (Nisan 2015 fiyatı). Notere ise 4 belgenin 2şer kopyasının onaylanması için 600 küsür TL ödedim. Noter tanıdıktı. Tercümeyi de onların tanıdığı bir tercüman yaptı.
5. Doktora diplomasına esas teşkil eden transkript’in aslı (bakınız 3. ve 4. madde)
6. Doktora diplomasına esas teşkil eden transkript’in noter onaylı örneği ve tercümesi (bakınız 3. ve 4. madde)
7. Yüksek lisans diplomasının noter onaylı örneği. Diploma yabancı ülkede alınmış ise;
a- Noter onaylı örneği ve tercümesi, (bakınız 3. ve 4. madde)
b- Yükseköğretim Kurulundan alınmış denklik belgesinin noter onaylı örneği (Yüksek Lisans denkliğine doktoraya başlamadan, diplomanızı alır almaz başvurmanızda fayda var. Yoksa bir de bunun için zaman kaybediyorsunuz benden söylemesi. Tezinizi veremiyorsanız tezsiz yüksek lisans denkliği alma ihtimaliniz var. Bu durum doktora denkliğinizi tehlikeye düşürür mü bu da sorulması gereken bir soru. Benim yüksek lisans-doktora programım birleşik program olmasına rağmen sen önce git yüksek lisans denkliğine başvur dediler. Başvurdum. Kısmetse 2016dan önce bir cevap alırım).
8. Lisans diplomasının noter onaylı örneği. (Çok şükür lisans diplomam Türkiye'dendi. Lisans denkliğinde daha çok sıkıntı çıktığını biliyorum. Allah şimdiden lisans denkliği almak isteyenlere sabır versin.)
Diploma yabancı ülkede alınmış ise;
a- Noter onaylı örneği ve tercümesi,
b- Yükseköğretim Kurulundan alınmış denklik belgesinin noter onaylı örneği
9. Doktora diplomasına esas teşkil eden doktora tezinin ciltli bir örneği (Tezinizi üniversitenize vermek için bastırırken bir kaç kopya fazladan bastırın. Böylece bu belge de istenilen en kolay belge olmuş olur.)
10. Doktora diplomasına esas teşkil eden tezinin elektronik ortamda kaydı (CD veya DVD ortamında) (Bu da kolay belgelerden)
11. Türkiye’de doktoraya kabul için aranan dil yeterliliğini sağladığına ilişkin belgenin aslı veya onaylı örneği (Bu belge biraz muallakta. Doktoraya gittiğiniz yıl için aranan dil yeterliliği mi yoksa döndükten sonra alınan yeterlilik mi? Ben risk almamak için hem bu sene YDSye girdim hem de doktoraya gitmeden girdiğim TOEFL, DELE ve KPDS sonuç belgelerimi de başvuru dosyama koydum. Size de bunu sormanızı tavsiye ederim).
12. Özgeçmiş (web sayfasındaki örnek formatında) (YÖK formatlı bir özgeçmiş olmakla beraber web sayfasındaki örnekte CV üzerinde isim soyad ibaresi yok. Bunu bilerek mi böyle istiyorlar yoksa yanlışlıkla mı böyle hatalı bir örnek koymuşlar bu da kafamı karıştırmıştı. Başvurumu yapamadığım için sormadım. Siz yanınızda iki versiyonunu da götürüp eksik belge riskini azaltabilirsiniz).
13. Nüfus cüzdanı fotokopisi, Yabancı uyruklular için çalışma izin belgesi. (Bu da kolay olan belgelerden.)
14. Doktora eğitimi için yapılan çalışma sürelerine ilişkin pasaportun ilgili sayfalarının fotokopisi (Risk almamak için kullandığınız tüm pasaportların kullanılmış tüm sayfalarının fotokopilerini çektirmenizi tavsiye ederim.)
ile Emniyet Genel Müdürlüğünden kişinin yurt dışına giriş-çıkışlarını gösteren yazı (Bu belgeyi pasaport polisi olan tüm ilçe emniyet müdürlüklerinden de alabilirsiniz. Yalnız iş yoğunluğumuz fazla şimdi başvurursanız bir kaç gün sonra alabilirsiniz siz en iyisi daha az yoğun olan ilçelere gidin (istanbul anadolu yakası için Kadıköy ilçe Em. Müd.deki polis Sabiha Gökçen'e, Tuzla'ya, Pendik'e gidin demişti) diyebilirler. İşiniz acilse ilçe emniyet müdürlüklerini pas geçip doğrudan havaalanlarının emniyet şubelerine gidip işinizi buralardan halledin derim. Ben Atatürk Havalimanı Şubesi'nden 15dk da aldım. Tabii şube havaalanı içinde olmadığı için binayı ve binanın içindeki ofisi bulmam yarım saati geçti.)
Bu listede bulunmayan ama yanınızda götürseniz iyi olur dediğim bir de ZARF dosya var. (Tezinizin ve diplomanızın içine sığacağı büyüklükte olmalı). Götürmediyseniz ve isterlerse kurumun bahçesindeki kantinden 1 TL ye satın alabilirsiniz.
Yazımın sonunda ÜAK'daki denklik ofisinde çalışan 2 memura buradan teşekkür etmek istiyorum. Ellerinden geldiğince sorularımı cevaplayıp sabırlar benimle benzer durumda olan denklik almış ve almamış kişilerin dosyalarını inceleyip emsal durum bulmaya çalıştılar. Denklikle ilgili yönetmelik Ocak 2015'te değiştiği için sürecin zorlaştığını ve bu seneki kurulda bir çok hukukçu hoca olduğu için belgelerin çok sıkı incelendiğini de eklediler.
Denklik maceram sonunda kendimi Türkiye'deki akademik hayattan biraz daha uzaklaşmış buldum. Kısmetse 2016 sonlarına doğru Türkiye'de de Doktor olarak tanınırlık kazanırım. Tabii bu kadar süre akademiden uzak kalınca tekrar dönesim gelir mi kestiremiyorum. Tek umudum bir araştırma bursu alıp en azından araştırma ortamlarından ve sürecinden uzak kalmamak. Ne de olsa 5 sene spor olsun diye doktora yapmadım.
Yurt dışında doktora yapıp Türkiye'ye dönmeyi düşünen genç akademisyenlere tavsiyem denklik işlemlerinize dönmeden başlayıp bekleme sürecinde de Türkiye'den uzak bir ülkede akademik hayatlarına devam etmeleri. Ülkeye dönünce de her türlü entrikaya, ayak kaydırma oyunlarına, akademik kadro bulma sıkıntılarına, maaşların düşüklüğüne ve eğitimin kalitesizliğine hazırlıklı olmaları.
Tüm akademisyenlere kolay gelsin. Allah sabır versin...
(Serinin 8. ve kapanış yazısına ulaşmak için tıklayın. Bu son yazıda yüksek lisans ve doktora denklik süreci maceralarım doruk noktasına ulaşıyor.)
